Nawożenie roślin motylkowatych

Do rodziny roślin motylkowatych zaliczamy przede wszystkim koniczynę, lucernę, seradelę, fasolę, groch, soczewicę, soję i lukrecję. Są to rośliny, których uprawa w znaczący, pozytywny sposób wpływa na żyzność naszych gleb, wzbogacając je w azot i przyczyniając się do ich spulchnienia. Uprawa roślin motylkowych (inaczej bobowatych) wymaga jednak właściwej pielęgnacji i zapewnienia odpowiedniej ilości składników pokarmowych.

Jak ważne w płodozmianie są rośliny motylkowate, wiedzą wszyscy rolnicy: uprawiane na nawóz zielony poprawiają strukturę gruzełkowatą gleby, jej warunki wodne i cieplne, wzbogacają ją w azot (50 do 250 kg/ha) oraz w znaczne ilości fosforu, wapnia, siarki, potasu i magnezu. Uprawiane na paszę (w postaci zielonki, siana, kiszonki lub nasion) dostarczają zwierzętom dużej ilości białka, witamin i soli mineralnych. W nawożeniu roślin motylkowatych uwzględnić należy wszystkie niezbędne dla roślin składniki mineralne. W konkretnych warunkach glebowych konieczne jest zatem stosowanie wieloskładnikowych nawozów mineralnych.

Dzięki szczególnej właściwości roślin motylkowatych, jaką jest symbioza z bakteriami brodawkowymi wiążącymi azot atmosferyczny z powietrza glebowego, roślin tych nie nawozi się na ogół azotem. W obecności azotanów oraz soli amonowych powstawanie brodawek na korzeniach jest utrudnione lub zupełnie ustaje. Inną przyczyną nie tworzenia się brodawek może być zbyt kwaśny odczyn gleby. W obu przypadkach nawożenie azotem nie jest w stanie zastąpić specyficznego charakteru symbiozy – plony i zawartość azotu w biomasie maleją. Widoczne objawy głodu azotowego to żółknięcie, a następnie fioletowienie liści, strzelisty kształt roślin oraz słabe kwitnienie i owocowanie.

Optymalne zaopatrzenie roślin motylkowatych w fosfor sprzyja wiązaniu azotu przez bakterie brodawkowe i ułatwia przetwarzanie azotu mineralnego w białko. Zaniechanie nawożenia łatwo przyswajalnymi nawozami fosforowymi powoduje zawsze, bez względu na zasobność gleby, szybkie i znaczne zmniejszenie plonów. Zewnętrzne objawy braku fosforu to osłabienie wzrostu, strzelisty kształt roślin, fioletowe i brunatne zabarwienie najstarszych liści oraz opóźnienie dojrzewania. Na glebach szczególnie ubogich w fosfor rośliny motylkowate należy nawozić nawozami o dużej koncentracji fosforu, np. Superfosfatem prostym granulowanym.

Dla dobrego plonowania roślin motylkowatych, szczególnie koniczyny i lucerny, niezbędne jest nawożenie potasowe. Objawy niedoboru potasu to wiotkość roślin, ich małe rozmiary, zasychanie liści. Charakterystyczne są bardzo drobne i liczne martwicze plamki pomiędzy unerwieniem listków.

Rośliny motylkowate wymagają dużej ilości wapnia w glebie (nie wapnuje się gleby jedynie pod łubin żółty i seradelę). Objawy braku wapnia u roślin to zaginanie się, a następnie przełamywanie wierzchołków łodyg i zamieranie kwiatostanów. Wszystkie nawozy produkowane przez firmę Fosfan zawierają wystarczające dla roślin motylkowatych ilości wapnia. Jedynie na glebach bardzo kwaśnych niezbędne jest wapnowanie.

Obecność magnezu w glebie ułatwia roślinom pobieranie fosforu. Motylkowate pobierają ilości magnezu znacznie większe niż inne rośliny uprawne. Na niedobór magnezu w glebie reagują wszystkie rośliny motylkowate. Charakterystyczne objawy niedoboru to żółtozielone zabarwienie listków z ciemniejszymi pasmami zieleni wzdłuż unerwienia (tzw. marmurkowatość).

Rośliny motylkowate wymagają szczególnie dużych ilości siarki w glebie. Na glebach ubogich w siarkę wprowadzenie omawianego pierwiastka wyraźnie poprawia plonowanie tych roślin. Często objawy braku siarki są mylone z objawami braku azotu, bowiem w obu przypadkach rośliny są drobne i chlorotyczne.